مملکت داری

کمیته هم اولش موقت بود بعد دائمی شد، اما ما هنوز بعد از گذشت چهار – پنج سال با سربرگهای کمیته موقت انقلاب اسلامی مکاتبه می کردیم. روزی من به آقای مهدوی کنی از این بابت ایراد گرفتم. او با خنده گفت: ما آن موقعی که مسئولیت این کار را پذیرفتیم، فکر می کردیم بعد از دو – سه ماه، دولتی سر کار می آید و کارها را خودش انجام می دهد، بعد هر کس می رود سر کار خودش، ما هم می رویم دنبال درس و طلبگی و حوزه خودمان و مملکت درست می شود! اما الان می بینیم که به این سادگی نمی شود مملکت را اداره کرد.

 

خاطرات عزت شاهی

قهرمانان پوشالی

واقعا برخی حتی بدون یک ضربه سیلی تمام مرتبطین خود را لو می دادند و همین افراد گاهی به دروغ به عنوان سمبل مقاومت شناخته می شدند. ...نظیر مسعود رجوی، وقتی در شهریور 50 دستگیر شد تا سال 53 شکنجه نشد و صحنه آرایی ها و دفاعیات وی در دادگاه همه و همه به گونه ای بود که همه می پنداشتند به واقع او یک قهرمان است.

یکبار از رجوی پرسیدم: «فلانی که قبلا سمپات شما بود می گوید من در سال 50 خیلی شکنجه شدم. آیا واقعا راست می گوید یا نه؟ مسعود گفت: نه! من که در مرکزیت و در رأس بودم فقط 24 ضربه شلاق خوردم که در دو نوبت بود.»

 

خاطرات عزت شاهی 

راز تنهایی بشر (نامه های بلوغ ۳)

دل آدمی بزرگتر از این زندگی است و این، راز تنهایی اوست. او چیزی بیشتر از تنوع و عصیان را می‌خواهد. او محتاج تحرک است و حرکت با محدودیت سازگار نیست، که محدودیت‌ها عامل محرومیت و تنهایی ماست. 

 

نامه های بلوغ

علی صفایی حائری

عین صاد

وظیفه ولی فقیه در عصر غیبت (نامه های بلوغ 2)

در هنگام غیبت، اگر مردم حکومت ولی فقیه را پذیرفتند بر اوست که تلقی انسان ها را عوض کند و هدف حکومت و جایگاه انسان در جهان را مطرح سازد تا خیال نکنند که جامعه انسانی یک دامپروری بزرگ است و به نان و مسکن دلخوش نشوند و در انتظار معصوم، به روحیه و فکر و برنامه و عمل خویش سامان دهند و در دشمن نفوذ کنند. 

 

نامه های بلوغ

مرحوم علی صفایی حائری

عین صاد

زهر مار و «ولم تایم»

من از این قرتی قربیلک بازیها بلد نیستم عزیز! هفت پشت من هم بلد نبوده. قبول کن این غربتی گری ها را در آورده اند امثال ما را تلکه کنند. یک مشت جوانک عاشق را...

عوض این خنزرپنزرهای فرنگی و خزعبلات فانتزی، پولش را می رویم سیدالکریم، کباب - ریحان. این صنف ادا اطوارها را بگذار برای لیمونادخورهای بالانشین. این ها برای بچه های «شاپور» به پایین، نه تنها یک جور زیاده خوری حساب می آید، کسر شأن هم هست. 

بناءً علی هذا، قلوهکن بکن از ذهنت این تخیلات کلنگی را، غیر مودبانه اش را بخواهی، می شود: زهر مار و «ولم تایم».

 

گچ پژ

محسن رضوانی

فیسبوک و مستراح مسجد شاه و دیگر هیچ

باور کن آن فیسبوکی که دوست داری درش اسم نویسی کنی، از روی همین مستراح مسجد شاه ساخته اند. یک عده که مبتلا لینت قلمی اند نشسته اند دور هم، یا مطلب می نویسند یا به هم حاشیه می زنند. به یک هم که ابراز علاقه می کنند شست نشانش می دهند که یعنی «لایک». طابق النعل با گرافیک دیواری نمره های مبال. 

 

تحشیه از صاحب وبلاگ: البته بنده فکر می کنم بهتر بود توییتر را مثال می ذردند که لینت بیشتری دارد.

 

گچ پژ

محسن رضوانی

ازدیاد جمعیت را جدی نگیر

اینکه شما اسم نورچشمی ات را می گذاری «بیش فعال» و ما در گویش خودمان می گوییم «تخم جن»، خیلی مهم نیست. مهم این است که شماد عجالتا توصیه های رادیو را برای ازدیاد جمعیت جدی نگیر. آن را برای شما نگفته اند. شما محض باقیات الصالحات، یک آبسردکن وقف مسجد محل کنی، ثواب خودت را کرده ای. و السلام علی من اتبع الهدی

 

گچ پژ

محسن رضوانی

آدمها و پوستها یا فال پوست میوه

اساسا بعضی آدمها پوست موز صفتند. مترصد زمین زدن خلق الله. قسمی از آدمها پوست خیار صفتند. درکنارشان جوان می مانی یا دست کم خیال می کنی جوان تر شده ای. 

یک عده پوست پرتقال صفتند. تاکردن و معاشرت با آنها قلق دارد. علی ما یبدو - تلخند؛ لکن بالقوه ظرفیت مربا شدن دارند. ایضا حضور چشمگیر در نثار زرشک پلو. 

عده ای دیگر پوست گردو صفتند. پوست گردوی تزه صفت. جوری ساهت می کنند که تا مدتها اثرش بماند. 

بخشی دیگر اما، شفاف و زلالند. لکن بعضا همزمان شکننده و ظریف هم هستند این جماعت پوست سیر و پیازصفتند. 

گروهی موسومند به آدمهای پوست پسته صفت. متصل نیششان تا بناگوش باز است. جماعتی پوست تخمه صفتند. باید جوری از آن ها انتفاع ببری که کمترین تماسی بهشان پیدا نکنی و الا شورش را در می آورند. تعامل با شماری آدمها ترفند و تکنین می طلبد. این ها پوست آناناس صفتند. 

 

گچ پژ

محسن رضوانی

آرامش قبل از طوفان (سفرنامه، قسمت پنجم ، بخش اول)

دیر وقت بود که به ساحل رسیدیم. روی شنها چادرم را علم کردم و خیلی زود به خواب رفتم. ساعت هشت صبح بود که از گرما و تابش آفتاب بیدار شدم. با اینکه داخل چادر بودم، اما تابش آفتاب به قدری شدید بود که پوست را می سوزاند. صبح جمعه بود. من هم مثل همه کارمندان هر روز مجبورم صبح زود از خانه بزنم بیرون تا زودتر خود را به سر کار برسانم، آن هم در شهر بی قواره ای مثل تهران که فاصله خانه تا محل کار، گاهی تا دو ساعت زمان می برد. اما جمعه روز خوبیست برای جبران کسر خواب. خواب صبحگاهی چقدر شیرین است. یادش به خیر، زمانی هم که مدرسه می رفتیم مجبور بودیم صبح زود بیدار شویم. هیچ چیز شیرین تر از چرت زدن با روپوش مدرسه قبل از رفتن به مدرسه نبود. حیف که زود بزرگ شدیم. 

کنار ساحل، داخل چادر، صبح جمعه، صدای مسحور کننده امواج دریا، همه با خود لذت خواب را به ارمغان می آورد و من را در مستی خواب غوطه ور می ساخت. سعی کردم باز بخوابم، اما تابش آفتاب اجازه نمی داد تا به لذت بردن از لحظه ها ادامه بدهم. همین شد که از چادر بیرون زدم تا سایه ای پیدا کنم. در پارک نزدیک ساحل، زیر درختی بزرگ، جایی برای چادر زدن بود. بعد از انتقال چادر، دوری در پارک زدم. پارک کوچکی بود نزدیک روستایی به نام بستان آباد، خارج از شهر پارسیان. پارک خلوت بود، هوا دلچسب و دریا صاف. چند بچه با خانواده هایشان آمده بودن و مشغول آب تنی بودند. یک نفر هم لباس غواصی پوشیده بود و می خواست نزدیک ساحل غوص کند. 

نزدیک ظهر به بهانه خریدن ناهار به روستا رفتم. روستای قشنگی بود. از آن روستاها که دلم می خواهد در آن زندگی کنم. با معماری زیبا. کوچه هایی تنگ که رو به دریا سرازیر می شوند. راستش یکی از خانه ها بدجوری چشمم را گرفت. هنوز نیمه کاره بود اما دل مرا با خود برده بود. از داخل پارک می دیدمش. دلم غنج می زد از نزدیک ببینمش. خانه ای سه طبقه با ایوانی در طبقه سوم، رو به خلیج فارس، با المانهای سنتی و طاقهای نعل اسبی. به خانه های یمنی شبیه بود. جان می داد عصرها توی ایوان بشینی و سماور زغالی را کنارت بگذاری و کتابت را دست بگیری. هر وقت خسته شدی، استکان کمر باریکت را از چای دارچینی پر کنی، خرمایی به کام بگیری و همان طور که به آبی بی انتهای خلیج فارس خیره شده ای، چای تلخت را مزه مزه کنی و تلخی این را با شیرینی آن به جان بخری. گاهی در بحر خیال غوطه ور شوی و تمام عوالم وجود را سیر کنی. بعد، غروب خورشید را به نظاره بشینی و از ترکیب رنگ آسمان لذت ببری. نمازت را همانجا بخوانی و با خالق هستی نجوا کنی، گاهی اشکی بریزی و دل سبک کنی. سفره شام را همانجا پهن کنی و از بودن با خانواده لذت ببری. خدا را چه دیدی، شاید برای دوران بازنشستگی به آنجا رفتم. خدا قسمت کند. 

پری دخت؛ مراسلات پاریس طهران

در دو ماه گذشته دو کتاب با نثر و ادبیات قاجاری خوانده ام. اولیش کتابی بود از ایشی گورو به اسم بازمانده روز؛ نویسنده ای که در ژاپن متولد اما در انگلستان بزرگ شده است؛ با ترجمه ای خوب از نجف دریابندری. دومیش کتاب پری دخت اولین اثر منثور حامد عسکری؛ شاعر جوان معاصر. پریدخت، دختریست اهل پامنار تهران که به عقد سید محمود درآمده و شویش برای تحصیل طبابت به دیار فرنگ رفته است. کتاب نامه نگاری بین این دو عاشق دلداده است و در مدت کوتاه بعد از رونمایی به چاپ دهم رسیده. کتاب کم حجمیست که می توان در یک ساعت آن را به اتمام رساند. 

در نقد این کتاب می توان هم به فرم نظر داشت و هم به محتوا. از نظر فرمی اگرچه نویسنده محترم سعی کرده است از ادبیات مرسوم در زمان قاجار استفاده کند اما فراز و  فرودها در متن مشخص است. به عبارت دیگر گاهی از ادبیات آن دوران دور شده و حالت امروزی گرفته است. نکته فرمی دیگر، لحن پریدخت در نامه هاست. می دانم قراردادن خود به جای یک زن آن هم زنی که بیش از صد سال پیش زندگی می کرده، سخت است و اگرچه نویسنده محترم سعی کرده از زبان یک زن نامه ها را بنویسد، اما چنین حسی در خواننده ایجاد نمی شود. ادبیات پری دخت بیشتر مردانه است تا زنانه. نکته قابل توجه دیگر عدم شخصیت پردازی و فضاسازیست. خواننده نه می تواند شخصیت پری دخت و سید محمود را مجسم کند و نه فضای تهران آشوب زده از جنبش مشروطیت یا پاریس را. 

از نظر محتوایی نیز چند اشکال در کتاب خود نمایی می کند که نشان می دهد اطلاعات نویسنده در مورد آن زمان کافی نیست. به عنوان مثال سید محمود می گوید در فرانسه قهوه می خورم و چایم تمام شده و پری دخت در جواب می نویسد برایت چای لاهیجان فرستادم. این درحالیست که در آن زمان ایرانیان قهوه می نوشیدند و چای نویشدنی اشرافی لحاظ می شد و عمومیت نداشت. نمونه دیگر اینکه (البته این مورد اختصاص به آن زمان ندارد و نام رود سن از آن زمان تا کنون تغییری نکرده) سید محمود با اینکه کنار رود سن می نشیند و نامه های پریدخت را می خواند اما اسمی از این رود به میان نمی آورد. پیدا کردن نام رودی که از داخل شهر پاریس می گذرد، سخت نیست. بنده متوجه نشدم چرا نویسنده محترم از ذکر نام این رود خودداری کرده است. نکته قابل توجه دیگر اشارات بلکه تصریحات اروتیک نامه نگاریهاست. اگرچه داستان، داستانی عاشقانه است و نامه هایی بین دو دلداده رد و بدل می شود، اما تلویحات و تصریحات اروتیک لازمه عشق و عاشقی نیست ولو اینکه آن دو نفر زن و شوهر باشند. این موضوع زمانی بیشتر خودنمایی می کند که توجه کنیم زمان داستان متعلق به بیش از صد سال پیش است. استفاده ازعبارات اروتیک هنوز در زمان ما در بین قشر مذهبی تابو محسوب شده و از به کار بردن آن خصوصا در نامه نگاری خودداری می شود. ناگفته پیداست که در آن زمان شدت این تابو بیشتر بوده و نوشتن چنین عباراتی آن هم در نامه هایی که احتمال داشت به دست اغیار بیافتد بسیار بعید می نماید؛ خصوصا اینکه هم پری دخت و هم سید محمود از خانواده ای مذهبی هستند. اساسا، نه وجود چنین عباراتی کمکی به داستان می کند و نه حذف آن خللی وارد.

در مجموع باید گفت: پریدخت داستان ضعیفی است که اگر توسط داستان نویسی مشهور نوشته شده بود، یک شکست بزرگ لحاظ می شد. اما جسارت نویسنده در پرداختن به موضوعی تاریخی در ضمن داستانی عشقی ستودنی ست؛ شیوه ای نو که بابی جدید در پرداختن به مقاطع مهم تاریخی باز می کند؛ اگرچه چنین سبکی در ادبیات دنیا مسبوق به سابقه بوده و بدیع نیست.